تماسهاى خصوصى رسول گرامى پیش از دعوت عمومى،فعالیتهاى خستگى ناپذیر آن حضرت پس از نداى عمومى،سبب شد که یک صف فشرده از مسلمانان در برابر صفوف کفر و بت‏پرستى پدید آید،کسانى که پیش از دعوت همگانى،در حوزه سرى ایمان و اسلام وارد شده بودند،با افراد تازه مسلمان که پس از اعلان نبوت،دعوت او را لبیک گفته بودند،آشنائى کامل پیدا کردند و زنگهاى خطر در تمام محافل کفر و شرک مکه به صدا درآمد.البته کوبیدن یک نهضت نو بنیاد براى قریش نیرومند و مجهز،بسیار کار سهل و آسانى بود،ولى علت ترس آنان این بود که اعضاء این نهضت از یک قبیله نبود،که با تمام نیرو براى کوبیدن‏آن کوشش کنند،بلکه از هر قبیله‏اى تعدادى به اسلام گرایش پیدا کرده بودند و از این جهت تصمیم قاطع درباره چنین گروهى کار آسانى نبود.

سران قریش،پس از مشورت چنین تصمیم گرفتند،که اساس این حزب،و بنیان گذار این مکتب را با وسائل مختلف از بین ببرند.گاهى از طریق تطمیع وارد بشوند و او را با وعده‏هاى رنگارنگ از دعوت خود باز دارند،و احیانا به وسیله تهدید و آزار از انتشار آئین او جلوگیرى کنند.این برنامه دهساله قریش بود که سرانجام تصمیم قتل او را گرفتند و او از طریق مهاجرت به مدینه توانست نقشه آنها را نقش بر آب سازد.

رئیس قبیله‏«بنى هاشم‏»در آن روز«ابو طالب‏»بود و او مرد پاکدل و بلندهمت و خانه وى ملجا و پناهگاه افتادگان و درماندگان و یتیمان بود.در میان جامعه عرب،علاوه بر اینکه ریاست مکه و برخى از مناصب کعبه با او بود،جاى بزرگ و منزلت‏بس خطیر داشت، و از آنجا که کفالت و سرپرستى‏«پیامبر»پس از مرگ‏«عبد المطلب‏»با او بود،سران دیگر«قریش‏»بطور دستجمعى ⁽¹⁾ به حضور وى باریافتند و او را با جمله‏هاى زیر خطاب نمودند:

«برادرزاده تو به خدایان ما ناسزا مى‏گوید،و آئین ما را به زشتى یاد مى‏کند و به افکار و عقاید ما مى‏خندد،و پدران ما را گمراه مى‏شمرد،یا به او دستور بده که دست از ما بردارد،و یا اینکه او را در اختیار ما بگذار و حمایت‏خود را از او سلب کن‏». ⁽²⁾

بزرگ‏«قریش‏»و رئیس‏«بنى هاشم‏»،با تدبیر خاصى با آنان سخن گفت و آنان را نرم کرد به گونه‏اى که از تعقیب مقصد خود منصرف گشتند.ولى نفوذ و انتشار اسلام،روز افزون بود.جذبه معنوى کیش پیامبر،و بیانات جذاب و قرآن فصیح و بلیغ وى بر این مطلب کمک مى‏کرد.خصوصا در ماههاى حرام که مکه‏مورد هجوم حجاج بود،وى آئین خود را بر آنها عرضه مى‏داشت،سخن بلیغ و بیان شیرین،و آئین دلنشین او در بسیارى از افراد مؤثر واقع مى‏گشت.در چنین هنگام ناگهان فرعونهاى‏«مکه‏»متوجه شدند که‏«محمد»در دل تمام قبائل براى خود جائى باز نموده و در میان بسیارى از قبیله‏هاى عرب،طرفداران و پیروان قابل ملاحظه‏اى پیدا نموده است.بار دیگر مصمم شدند که حضور یگانه حامى پیامبر،(ابو طالب)برسند و با تلویح و تصریح،خطر نفوذ اسلام را بر استقلال مکیان و کیش آنها گوشزد کنند.از اینرو،باز بطور دسته جمعى، سخنان پیشین خود را از سر گرفتند،و گفتند:

ابو طالب!تو از نظر شرافت و سن بر ما برترى دارى،ولى ما قبلا به تو گفتیم که: برادرزاده خود را از تبلیغ آئین جدید بازدار-مع الوصف-شما اعتناء نکردید،ولى اکنون جام صبر ما لبریز گشته،و ما را بیش از این بردبارى نیست،که ببینیم فردى از ما به خدایان ما بد مى‏گوید،و ما را بى‏خرد و افکار ما را پست مى‏شمرد.بر تو فرض است که او را از هر گونه فعالیت‏بازدارى و گرنه با او و تو که حامى او هستى مبارزه مى‏نمائیم،تا تکلیف هر دو گروه معین گردد و یکى از آنها از بین برود. ⁽³⁾

یگانه حامى و مدافع پیامبر،با کمال عقل و فراست دریافت که باید در برابر گروهى که شئون و کیان آنها در خطر افتاده بردبارى نشان داد.از این جهت،از در مسالمت وارد شد و قول داد،که گفتار سران را،به برادرزاده خود برساند.البته این نوع جواب،به منظور خاموش کردن آتش خشم و غضب آنها بود،تا بعدا براى حل مشکل، راه صحیحترى پیش گیرد.-لذا-پس از رفتن سران،با برادرزاده خود تماس گرفت،و پیام آنها را رساند و ضمنا به منظور آزمایش ایمان او نسبت‏به هدف خود،در انتظار پاسخ شد.پیامبر اکرم در مقام پاسخ،جمله‏اى فرمود که یکى از سطور برجسته تاریخ زندگى او به شمار مى‏رود.اینک متن پاسخ او:

عمو جان!به خدا سوگند،هر گاه آفتاب را در دست راست من،و ماه را دردست چپ من قرار دهند(یعنى سلطنت تمام عالم را در اختیار من بگذارند)که از تبلیغ آئین و تعقیب هدف خود دست‏بردارم،هرگز برنمى‏دارم و هدف خود را تعقیب مى‏کنم تا بر مشکلات پیروز آیم،و به مقصد نهائى برسم،و یا در طریق هدف جان بسپارم. ⁽⁴⁾

سپس اشک شوق و علاقه به هدف در چشمان او حلقه زد،و از محضر عموى خود برخاست و رفت. گفتار نافذ و جاذب او چنان اثر عجیبى در دل رئیس‏«مکه‏»گذارد،که بدون اختیار با تمام خطراتى که در کمین او بود،به برادرزاده خود گفت:به خدا سوگند دست از حمایت تو بر نمى‏دارم،و ماموریت‏خود را به پایان برسان. ⁽⁵⁾

قریش براى بار سوم پیش ابو طالب مى‏روند

انتشار روز افزون اسلام افکار قریش را پریشان نموده و در پى چاره بودند.بار دیگر دور هم جمع شدند و با خود گفتند:حمایت‏«ابو طالب‏»،شاید از این نظر است که‏«محمد»را به فرزندى برگزیده است،در این صورت ممکن است زیباترین جوانان خود را پیش او ببریم،و بگوئیم او را به پسرى برگزیند.از این لحاظ‏«عمارة‏»بن الولید بن مغیره را که از خوش منظرترین جوانان مکه بود،همراه خود بردند و براى بار سوم گله‏ها و تهدیدها را آغاز نمودند و گفتند:ابو طالب!فرزند«ولید»جوانى ست‏شاعر و سخنور،زیبا و خردمند،ما حاضریم او را به تو واگذاریم تا او را به پسرى برگزینى و دست از حمایت‏برادرزاده خود بردارى.«ابو طالب‏»در حالى که خون غیرت در عروق او گردش مى‏کرد،با چهره‏اى افروخته،بر سر آنها داد زد و گفت:بسیار معامله بدى با من انجام مى‏دهید،من فرزند شما را در دامن خود تربیت کنم،ولى فرزند و جگر گوشه خود را بدهم که شما او را اعدام‏کنید؟!به خدا سوگند هرگز این کار شدنى نیست. ⁽⁶⁾ «مطعم بن عدى‏»از میان برخاست و گفت:پیشنهاد«قریش‏»بسیار منصفانه بود، ولى تو هرگز این را نخواهى پذیرفت.«ابو طالب‏»گفت:هرگز از در انصاف وارد نشدى و بر من مسلم است که تو ذلت مرا مى‏خواهى و مى‏کوشى که قریش را بر ضد من بشورانى ولى آنچه مى‏توانى انجام بده.

قریش پیامبر را تطمیع مى‏کند

قریش اطمینان پیدا کرد که هرگز ممکن نیست رضایت ابو طالب را به دست آورد و اگر او به اسلام تظاهر نمى‏کند،ولى در باطن علاقه و ایمان عجیبى نسبت‏به برادرزاده خود دارد.از این جهت،تصمیم گرفتند که از هر گونه مذاکره با او خوددارى نمایند. ولى نقشه دیگر به نظر آنها رسید و آن اینکه:«محمد»را با پیشنهاد مناصب و ثروت،و تقدیم هدایا و تحف،و زنان زیبا و پرى پیکر،تطمیع کنند،تا از دعوت خود دست‏بردارد.از اینرو،بطور دستجمعى به سوى خانه‏«ابو طالب‏»روانه شدند،در حالى که برادرزاده او کنار وى نشسته بود.سخنگوى جمعیت‏سخن را آغاز نمود و گفت:اى ابو طالب،«محمد»صفوف فشرده و متحد ما را متفرق ساخت،و سنگ تفرقه در میان ما افکند،و به عقل ما خندید،و ما و بتان ما را مسخره نمود،هر گاه محرک او بر این کار نیازمندى و تهى دستى او است، ما ثروت هنگفتى در اختیار او مى‏گذاریم،هر گاه طالب منصب است،ما او را فرمانرواى خود قرار مى‏دهیم،و سخن او را مى‏شنویم،و هر گاه بیمار است و نیاز به معالجه و طبیب دارد،حاذقترین اطباء را براى مداواى او احضار مى‏نمائیم و...

ابو طالب رو به پیامبر نمود و گفت:بزرگان قوم تو آمده‏اند و درخواست مى‏کنند که از عیب جوئى بتان دست‏بردارى و آنها نیز تو را رها سازند.پیامبر گرامى رو به عموى خود نمود و گفت:من از آنان چیزى نمى‏خواهم،و در میان این چهار پیشنهادیک سخن از من بپذیرند تا در پرتو آن بر عرب حکومت کنند،و غیر عرب را پیرو خود قرار دهند. ⁽⁷⁾ در این لحظه‏«ابو جهل‏»از جاى برخاست و گفت:ما حاضریم به ده سخن از تو گوش فرا دهیم.پیامبر فرمود:یکتا سخن من اینست که اعتراف به یکتائى پروردگار بنمائید ⁽⁸⁾ گفتار غیر منتظره پیامبر،مانند آب سردى بود که بر امید داغ و گرم آنان ریخته شد. آنچنان بهت و سکوت و در عین حال یاس و نومیدى سراسر وجود آنها را فرا گرفت،که بى‏اختیار گفتند:سیصد و شصت‏خدا را ترک گوئیم،و خداى واحدى را بپرستیم؟ ⁽⁹⁾ .

قریش،در حالى که آتش خشم از چشم و صورت آنها مى‏بارید،از خانه بیرون رفتند،و در سرانجام کار خود در فکر فرو رفته بودند.آیات زیر،در بیان همین واقعه نازل گردیده است: ⁽¹⁰⁾

«آنان از این تعجب کردند که از نوع خود مردى به عنوان بیم ده به سوى آنها آمده است،و کافران مى‏گویند که این جادوگر دروغگو است.چگونه خدایان متعدد را یک خدا نمود،و این کار بسیار شگفت‏آور است.بزرگان آنها(از مجلس)برخاستند و مى‏گفتند که: بروید در طریق پرستش خدایان خود استقامت ورزید و این کار بسیار مطلوب و پسندیده است.ما چنین چیزى را از ملت دیگرى نشنیده‏ایم و این جز تزویر چیز دیگرى نیست‏». ⁽¹¹⁾

سران قریش به تلاش خود ادامه مى‏دهند و...

بزرگان قریش که دیدند از دیدار با ابو طالب نتیجه‏اى نگرفتند و او همچنان به حمایت قاطع و بیدریغ خود از رسول خدا(ص) ادامه مى‏دهد بنزد ولید بن مغیرة و عتبة بن ربیعه رفتند و از آنها براى مبارزه با رسول خدا(ص)و خاموش کردن نداى حق طلبانه آنحضرت چاره‏جوئى کردند و پاسخى را که شنیدند و اقدامى را که از طرف اینان صورت گرفت ذیلا مى‏خوانید:

ولید بن مغیرة چه گفت:

ولید بن مغیرة(پدر خالد بن ولید)از ریش سفیدان و بزرگان قریش بود و بلکه بگفته ابن هشام سالمندترین آنها بود ⁽¹²⁾ ،که در کارهاى مهم و دشواریهائى که براى آنها پیش مى‏آمد قرشیان نزد او مى‏آمدند و از او براى رفع مشکل و گرفتاریها استمداد میطلبیدند،و غالبا نیز راى او مشکل گشا بود،چنانچه در داستان تجدید بناى کعبه خواندیم که در آغاز قریش جرئت ویران کردن کعبه را نداشتند تا او اقدام به اینکار کرد... و هنگامى هم که میان آنها درباره نصب حجر الاسود اختلاف پدید آمد نظریه او مورد تصویب قرار گرفت و به راى او عمل کردند و اختلاف برطرف گردید...

و بهر صورت ابن هشام مى‏نویسد:

«قرشیان که از دیدار با ابو طالب نتیجه‏اى نگرفتند و از سوى دیگر ایام حج نزدیک میشد و قریش نگران کار پیغمبر اکرم(ص)بودند که با آمدن حاجیان بمکه ممکن است تبلیغات آن حضرت در ایشان اثر بخشد.از اینرو بنزد ولید بن مغیرة که مرد سالمند و بزرگى در میان قریش بود رفتند،ولید گفت:شما مى‏دانید که آوازه محمد در اطراف پیچیده و اکنون نیز موسم حج نزدیک شده و کاروانهائى از اعراب در این ایام بشهر شما مى‏آیند،درباره او سخن خود را یکجهت کنید، و همه بیک ترتیب درباره‏اش سخن بگوئید و چنان نباشد که هر دسته بطورى سخن گوید؟!گفتند:هر چه تو بگوئى ما همگى همان را درباره محمد خواهیم گفت.

ولید-شما سخنى را انتخاب کنید تا من هم با شما همراهى کنم قریش-ما مى‏گوئیم:محمد کاهن است!

ولید-نه بخدا او کاهن نیست ما کاهنان را دیده‏ایم،ولى سخنان محمد بزمزمه کاهنان و اوراد آنان شباهت ندارد!

قریش-پس مى‏گوئیم:دیوانه است!

ولید-نه دیوانه هم نیست،زیرا ما دیوانگان را دیده‏ایم حرکات و سخنان محمد بدیوانگان نمى‏ماند!

قریش-مى‏گوئیم:شاعر است.

ولید-شاعر هم نیست زیرا ما انواع شعر را از رجز و هزج و مبسوط و غیره دیده و شنیده‏ایم ولى سخنان او شعر نیست.

قریش-پس مى‏گوئیم:ساحر است!

ولید-ساحران و سحر آنها را نیز ما دیده‏ایم و محمد ساحر هم نیست زیرا سخنان او بکار ساحران که ریسمانى را گره مى‏زنند و سپس در آن مى‏دمند شباهت ندارد!

گفتند:پس چه بگوئیم؟

ولید گفت:

«و الله ان لقوله لحلاوة،و ان اصله لعذق و ان فرعه لجناة،و ما انتم بقائلین من هذا شیئا الا عرف انه باطل،و ان اقرب القول فیه لئن تقولوا ساحر جاء بقول هو سحر، یفرق بین المرء و ابیه و بین المرء و اخیه و بین المرء و زوجته،و بین المرء و عشیرته‏».

بخدا گفتارش با حلاوت است،و اصل و ریشه‏اش محکم و پا برجا است و میوه آن پاکیزه و نیکو است،هر چه بگوئید مردم میدانند که سخن شما بیهوده و باطل است،ولى باز هم از همه بهتر همان است که بگوئید:ساحر است زیرا سخنانش سحر و جادو است که بوسیله آنها میان پدر و پسر و برادر و زن و شوهر و فامیل و عشیره جدائى میاندازد.

قریش از نزد ولید بیرون رفته و سر راه کاروانیان نشسته و بهر که برخورد مى‏کردند او را از تماس گرفتن با رسول خدا(ص)بر حذر داشته و از سحر و جادوى آن حضرت بیمناکش مى‏ساختند.پس خداى تعالى آیات زیر را درباره ولید بن مغیرة و سخن او نازل فرمود:

ذرنى و من خلقت وحیدا،و جعلت له،مالا ممدودا و بنین شهودا و مهدت له تمهیدا ثم یطمع ان ازید کلا انه کان لآیتنا عنیدا سارهقه صعودا انه فکر و قدر فقتل کیف قدر ثم قتل کیف قدر ثم نظر ثم عبس و بسر ثم ادبر و استکبر فقال ان هذا الا سحر یؤثر ان هذا الا قول البشر ⁽¹³⁾ .

«مرا واگذار با کسى که او را تنها آفریدم،و برایش مالى بسیار و پسرانى گواه،قرار دادم و آماده ساختم برایش آمادگیها،سپس آرزو دارد که زیادتر گردانم،نه چنان است او آیات ما را دشمن است زود است که او را بعذابى سخت رسانیم،همانا او اندیشید و سنجید،پس کشته شود که چگونه سنجید،سپس کشته شود چگونه سنجید،پس بگریست‏سپس چهره درهم کشید و روى درهم کرد آنگاه پشت کرده و کبر ورزید،و گفت این نیست مگر سحرى که در رسد و نیست آن مگر گفتار بشر». و درباره قریشیان که نزد ولید بن مغیرة آمدند نیز این آیات نازل گشت:

کما انزلنا على المقتسمین،الذین جعلوا القرآن عضین،فوربک لنسئلنهم اجمعین، عما کانوا یعملون ⁽¹⁴⁾ .

«بدانسان که فرستادیم بر قسمت کنندگان،آنانکه قرآنرا بخشهائى گردانیدند،پس بپروردگارت سوگند که از همکیشان بپرسیم از آنچه که انجام میدادند».

ابو طالب که چنان دید قصیده معروف خود را درباره جلب محبت قریش و شخصیت‏خود در میان ایشان سرود و در آن تذکر داده که بهیچوجه رسولخدا صلى الله علیه و آله را بآنان تسلیم نخواهد کرد،و تا پاى جان از آنحضرت دفاع خواهد کرد. و از همین قصیده است‏شعر معروف ابو طالب که در مدح رسولخدا صلى الله علیه و آله گوید:

«و ابیض یستقی الغمام بوجهه

ثمال الیتامى عصمة للارامل ⁽¹⁵⁾ »

عتبة بن ربیعة نزد رسول خدا(ص)میآید:

عتبة بن ربیعة نیز یکى از بزرگان قریش و خردمندان ایشان بود که در جنگ بدر به اتفاق برادرش شیبه و پسرش ولید شرکت جستند و هر سه بدست‏سرداران رشید اسلام کشته شدند(بشرحى که در جاى خود مذکور است)و از همان سخنان و نظرات او در جنگ بدر درایت و خردمندى او در مسائل سیاسى و اجتماعى بخوبى روشن میشود.

ابن هشام مى‏نویسد:

روزى عتبة که در انجمنى از بزرگان قریش در مسجد الحرام نشسته بود و رسول خدا صلى الله علیه و آله نیز در گوشه دیگر نشسته بود قریش هم چنان از تبلیغات رسولخدا صلى الله علیه و آله رنج مى‏بردند عتبة بحاضران گفت:اى گروه قریش خوبست من بنزد محمد بروم و با او صحبت کنم و پیشنهاداتى باو بدهم شاید یکى را بپذیرد و دست از سخنان خود بردارد؟حاضران سخنش را پذیرفته و او را بنزد آنحضرت فرستادند عتبة برخاست و بنزد آن حضرت آمده پیش رویش نشست آنگاه عرضکرد اى فرزند برادر ⁽¹⁶⁾ تو مقامت در میان ما چنانست که خود میدانى چه از نظر شرافت فامیلى و چه از هت‏شخصیت نسبى،و اینک دست‏بکار بزرگى زده‏اى دو دستگى میان مردم انداخته‏اى، بزرگانشان را بنادانى و سفاهت نسبت دهى درباره خدایان ایشان و آئینشان عیبجوئى میکنى،پدران گذشته ایشان را بکفر و بیدینى نسبت دهى!اکنون پیشنهادهاى مرا گوش کن شاید یکى از آنها را بپذیرى و از اینکارها دست‏بازدارى؟

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:اى عتبة پیشنهاداتت را بگو تا من گوش فرا دارم عتبه گفت:اى برادر زاده اگر منظورت از این سخنان که میگوئى اندوختن ثروت و بدست آوردن مال است،ما حاضریم آنقدر براى تو مال و ثروت جمع‏آورى کنیم تا آنجا که ثروت تو بدارائى تمامى ما بچربد!و اگر مقصودت آن است که کسب شخصیتى کنى ما حاضریم(بدون این سخنان)تو را بزرگ خود قرار داده و هیچکارى را بدون اذن تو انجام ندهیم!و اگر هدفت‏سلطنت و ریاست است ما تو را سلطان و رئیس خود قرار مى‏دهیم،و اگر جن زده شده‏اى که نمى‏توانى آنرا از خود دور سازى برایت طبیبى بیاوریم تا تو را مداوا کند و هر چه مخارج مداواى تو شد ما از مال خود بپردازیم تا بهبودى یابى و امثال این سخنان کلماتى گفت و پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله نیز گوش میداد تا چون سخنش بپایان رسید فرمود:

اى عتبه سخنت تمام شد؟گفت:آرى.

حضرت فرمود:اکنون سخن مرا بشنو!عتبة گفت:بگو.

رسول خدا صلى الله علیه و آله شروع بخواندن سوره «فصلت‏»کرد عتبة هم پنجه‏هاى خود را بر زمین نهاده و بدانها تکیه کرده و گوش میداد،رسول خدا صلى الله علیه و آله این سوره مبارکه را هم‏چنان قرائت فرمود تا بآیه سجده رسیده سجده کرد،آنگاه برخاسته فرمود:پاسخ مرا شنیدى اکنون خود دانى!

عتبة از جا برخاست و بسوى رفقاى خویش براه افتاد، قریش از دور دیدند عتبة میآید نگاهى بدو کرده گفتند:

عتبه عوض شده،و آن عتبه که رفت نیست چون نزدیک شد و در انجمن ایشان نشست‏بدو گفتند:چه شد؟گفت:

من سخنى شنیدم که بخدا سوگند تاکنون نشنیده بودم، بخدا نه شعر است،نه سحر است نه کهانت و جادوگرى است.

اى رفقاى قرشى من بشما سخنى گویم از من بشنوید:این مرد را بحال خود واگذارید زیرا این سخنى که من از او شنیدم سخن بزرگى بود و آینده مهمى دارد اکنون او را بحال خود واگذارید تا اگر اعراب او را از بین بردند که مقصود شما بدست دیگران انجام شده،و اگر عرب را مطیع خود ساخت‏براى شما افتخارى است،زیرا سلطنت و ریاست او سلطنت‏شما است،و عزت او عزت شما است،و آن هنگام شما بوسیله او بمنصب بزرگى نائل خواهید شد!

حاضران باو گفتند:بخدا محمد تو را با زبان خود سحر کرده!عتبة گفت:راى من این است اکنون خود دانید!» ⁽¹⁷⁾ .

مرحله جدید مبارزه رسول خدا با مشرکین:

پرتو آئین مقدس اسلام روز بروز در خانه‏هاى مکه و میان قبائل قریش شعاع بیشترى را روشن مى‏کرد و نور آن بجاهاى تازه‏اى میافتاد،هر روزى که مردم مکه از خواب بر میخاستند با مرد مسلمان و یا زن مسلمان جدیدى روبرو میشدند،مشرکین مکه در برابر این موفقیتهائى که نصیب پیغمبر اسلام میشد مانند کلافه سردرگمى شده دست و پاى خود را گم کرده بودند، مى‏خواستند بهر وسیله شده مردم را از گرویدن باین دین باز دارند،بهر مسلمانى دست مى‏یافتند او را حبس کرده شکنجه مى‏کردند،یا اگر از اینراه نمى‏شد با مال و ثروت او را تطمیع مى‏کردند.

همانگونه که در گفتارهاى پیشین از نظرتان گذشت.

و چون از طریق دیدار با ابو طالب و نظر خواهى بزرگانى چون ولید بن مغیرة و عتبة بن ربیعة نیز نتیجه‏اى نگرفتند اینبار به فکر افتادند که خودشان مستقیما بطور دسته جمعى با رسول خدا«ص‏» دیدار کرده و از راه مناظره و محاجه با آن بزرگوار شاید بتوانند او را محکوم ساخته،و یا حداقل یک حربه تبلیغاتى جدیدى علیه آنحضرت بدست آورند و بهمین منظور تصمیم به اینکار گرفتند. و بالاخره روزى پس از اینکه خورشید غروب کرده بود سران قبائل قریش مانند:عتبة بن ربیعة،ابو سفیان،نضر بن حارث،ابو البخترى(برادر ابو جهل)اسود بن مطلب،زمعة بن اسود، ولید بن مغیرة، ابو جهل،عبد الله بن امیة،عاص بن وائل(پدر عمرو بن عاص)نبیه،منبه،امیة بن خلف...و دیگران در پشت‏خانه کعبه گرد هم جمع شده با هم گفتند:کسى را بنزد محمد بفرستید و او را بدینجا احضار کنید و با او صحبت کنید تا از این پس اگر کارى نسبت‏باو انجام دادید معذور باشید!

پس کسى را بنزد آنحضرت فرستاده گفتند:بزرگان قبیله تو در اینجا اجتماع کرده تا با تو سخن گویند بنزد ایشان بیا!رسول خدا صلى الله علیه و آله که پیغام آنها را شنید گمان کرد آنها دست از مخالفت‏با آن حضرت کشیده و فکر تازه‏اى بنظرشان رسیده است،و چون بهدایت و رشد آنان کمال علاقه را داشت و گمراهى ایشان آن حضرت را رنج میداد از اینرو با شتاب بانجمن آنان آمده در کنار ایشان نشست،آنان بدان حضرت رو کرده گفتند:اى محمد ما تو را در اینجا احضار کرده تا با تو راه عذر را ببندیم،چون بخدا سوگند ما کسى را سراغ نداریم که رفتارش با قوم خود مانند رفتار تو نسبت‏بما باشد:پدران ما را دشنام دهى، از دین ما عیبجوئى کنى،بخدایان ما ناسزا گوئى،بزرگان و خردمندان را بسفاهت و نادانى نسبت دهى،میان مردم اختلاف انداخته‏اى!و خلاصه آنچه کار ناشایست‏بوده است انجام داده‏اى آیا منظورت از این کارها چیست؟اگر اینکارها را بمنظور پیدا کردن مال و ثروتى انجام مى‏دهى ما حاضریم آن قدر مال و ثروت براى تو جمع کنیم که داراترین ما شوى و اگر بدنبال شخصیت و ریاستى مى‏گردى ما بدون آنکه این سخنان را بگوئى تو را بزرگ خود قرار مى‏دهیم،و اگر طالب سلطنت و مقامى هستى ما تو را سلطان خویش گردانیم،و اگر جن زده شده‏اى-چون ممکن است گرفتار جن شده باشى-ما اقدام بمداواى تو کنیم تا بهبودى یابى؟!

رسول خدا صلى الله علیه و آله ساکت‏بود و چون سخنان ایشان بپایان رسید فرمود: اینها نیست که شما خیال مى‏کنید،نه آمده‏ام که مال و ثروتى از شما بگیرم،و نه مى‏خواهم شخصیتى در میان شما کسب کنم،نه سلطنت‏بر سر شما را مى‏جویم،بلکه خداى تعالى مرا برسالت‏بسوى شما فرستاده و کتابى بر من نازل کرده، و بمن دستور داده تا شما را(از عذاب او)بترسانم و(بنعمتها و لذائذ بى‏پایان آنجهان)بشارت دهم،من نیز بدین کار اقدام کرده رسالت‏خویش را بشما ابلاغ کردم،پس اگر پذیرفتید بهره دنیا و آخرت از آن شما است،و اگر نپذیرفتید من در برابر شما صبر مى‏کنم تا خداوند میان من و شما حکم کند...!

گفتند:اى محمد حال که هیچکدامیک از پیشنهادات ما را نپذیرفتى پس تو میدانى که در میان شهرها جائى تنگ‏تر و بى‏آب و علف‏تر از شهر ما نیست و مردمى تنگدست‏تر از ما نیستند،اینک از آن خدائى که تو را برسالت‏برانگیخته درخواست کن تا اینکوهها را از اطراف شهر ما دور سازد و زمین ما را مسطح کند و مانند سرزمین شام و عراق نهرها و چشمه‏ها در آن جارى سازد،و پدران گذشته ما و بالخصوص قصى بن کلاب را که مرد بزرگ راستگوئى بود زنده سازد تا ما از آنها بپرسیم:آیا سخنان تو حق است‏یا باطل؟پس اگر آنچه ما گفتیم انجام دادى و آنان را زنده کردى و تصدیق تو را کردند ما نیز تو را تصدیق خواهیم کرد و مى‏دانیم که مقام و منزلت تو در نزد خدا زیاد است،و چنانکه مى‏گوئى تو را برسالت‏برانگیخته؟!

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:من برانگیخته نشده‏ام تا کارهائى که شما مى‏گوئید انجام دهم بلکه من مامورم تا آنچه خدا بمن دستور داده بشما ابلاغ کنم پس اگر پذیرفتید بهره دنیا و آخرت از آن شما است و گرنه صبر مى‏کنم تا خدا میان من و شما حکم کند!

گفتند:پس از پروردگار خویش بخواه تا فرشته‏اى بهمراه تو بفرستد که گفته‏هاى تو را تصدیق کند و ما را از تو باز دارد،و نیز از او بخواه براى تو باغها و قصرها و گنجهائى از طلا و نقره قرار دهد تا از تلاش روزى آسوده خاطر شوى و مانند ما براى امرار معاش باین طرف و آنطرف نروى؟در اینصورت ما مى‏دانیم که تو فرستاده خداوند هستى و نزد او فضیلت و منزلتى دارى!

پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود:من چنین چیزى از خدا درخواست نمى‏کنم و براى امثال اینها مبعوث نشده‏ام،ولى مبعوث گشته‏ام تا شما را(از عذاب) ترسانده و(بنعمتهاى ابدى) مژده دهم،(و همان است که گفتم:)اگر پذیرفتید بهره دنیا و آخرت از آن شما است...و گرنه صبر مى‏کنم تا خدا میان من و شما حکم کند!

گفتند:پس پاره‏هائى از آسمان را بر ما فرود آر،چنانچه تو پندارى که اگر خدا بخواهد اینکار را خواهد کرد چون تا تو اینکار را نکنى ما بتو ایمان نخواهیم آورد!رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:اینکار با خدا است،اگر خواهد نسبت‏بشما انجام خواهد داد.

گفتند:اى محمد آیا خداى تو نمى‏دانست که ما چنین انجمنى خواهیم کرد و چنین درخواستهائى از تو خواهیم نمود، پس چرا قبلا این جریان را بتو اطلاع نداد و پاسخ سخنان ما را بتو نیاموخت،تا ما بدین ترتیب گفتار تو را بپذیریم زیرا ما با این گفتارهاى تو سخنت را نمى‏پذیریم.اى محمد ما شنیده‏ایم تو از مردى که در شهر یمامة است و نامش رحمان است تعلیم مى‏گیرى،و بخدا سوگند ما هرگز به رحمان ایمان نخواهیم آورد.

اى محمد ما راه عذر را بر تو بستیم و بخدا رهایت نخواهیم کرد تا اینکه یا تو را بهلاکت رسانیم یا تو ما را هلاک کنى یکى از آنها گفت:ما فرشتگان را که دختران خدا هستند مى‏پرستیم!

دیگرى گفت:ما بتو ایمان نیاوریم تا خدا و فرشتگان را رو در روى براى ما بیاورى!» ⁽¹⁸⁾ .

سخن قریش بپایان رسید و رسول خدا صلى الله علیه و آله از آن مجلس برخاست.عبد الله بن ابى امیة که عمه‏زاده رسول خدا صلى الله علیه و آله و مادرش عاتکه دختر عبد المطلب بود بدنبال آن حضرت برخاسته گفت:اى محمد!این جماعت پیشنهاداتى بتو کردند و هیچکدام را نپذیرفتى،سپس درخواستهائى کردند تا مقام و منزلت تو را در پیش خدا بدانند و در نتیجه بتو ایمان آورند آنها را هم انجام ندادى،مجددا درخواست کردند براى خودت از خدا چیزى بخواه تا بدینوسیله برترى و فضیلت تو بر آنها معلوم گردد آنرا هم انجام ندادى،پس از همه اینها از تو خواستند تا برخى از آن عذابى که آنان را از آن میترساندى برایشان فرود آرى،اینکار را هم نکردى... عبد الله بن ابى امیه دنباله سخنان خود را ادامه داده گفت:بخدا من هرگز بتو ایمان نخواهم آورد تا نردبانى بگذارى و بآسمان بالا روى سپس با چهار فرشته از آنجا باز گردى و آن فرشتگان گواهى دهند که تو راست مى‏گوئى،و بخدا اگر اینکار را هم انجام دهى من گمان ندارم بتو ایمان آورم!

ولى بد نیست‏بدانید که با همه این احوال این عبد الله بن ابى امیة قبل از فتح مکه به رسول خدا ایمان آورده و مسلمان شد چنانچه در جاى خود ذکر خواهد شد.

منبع:http://www.hawzah.net/Per/E/do.asp?a=ECCBBD2.HTM

داستان مزبور را که در ذیل آیه مبارکه‏«و انذر عشیرتک‏الاقربین‏»و تفسیر و شان نزول آن وارد شده و در همان سالهاى‏نخست‏بعثت رسول خدا(ص)اتفاق افتاده بسیارى از مورخین به‏اجمال و تفصیل ذکر کرده‏اند که شاید جامعترین آنها روایت‏طبرى است در کتاب تاریخ خود که ذیلا با ترجمه‏اش میخوانیدکه گوید:

«حدثنا...ابن حمید قال:حدثنا سلمة قال:حدثنی محمد بن‏اسحاق،عن عبد الغفار بن القاسم،عن المنهال بن عمرو، عن‏عبد الله بن الحارث بن نوفل بن الحارث بن عبد المطلب،عن عبد الله بن‏العباس عن علی بن ابی طالب قال:لما نزلت هذه الآیة على‏رسول الله(ص):(و انذر عشیرتک الاقربین) ⁽¹⁾ دعانی رسول الله(ص)

فقال:یا علی!ان الله امرنی ان انذر عشیرتک الاقربین فضقت‏بذلک ذرعا و عرفت انی متى ابادئهم بهذا الامرارى منهم ما اکره‏فصمت علیه حتى جاء جبریل فقال:یا محمد!انک الا تفعل ما تؤمربه یعذبک ربک.فاصنع لنا صاعا من طعام و اجعل علیه رجل شاة‏و املا لنا عسا من لبن ثم اجمع لی بنی عبد المطلب حتى اکلمهم‏و ابلغهم ما امرت به.ففعلت ما امرنی به ثم دعوتهم له و هم یومئذاربعون رجلا یزیدون رجلا او ینقصونه،فیهم اعمامه:ابو طالب و حمزة‏و العباس و ابو لهب فلما اجتمعوا الیه دعانی بالطعام الذی صنعت لهم‏فجئت‏به فلما وضعته تناول رسول الله(ص)حذیة من اللحم فشقهاباسنانه ثم القاها فی نواحی الصحفة ثم قال:خذوا بسم الله.فاکل‏القوم حتى ما لهم بشی‏ء حاجة و ما ارى الا موضع ایدیهم،و ایم الله‏الذی نفس علی بیده و ان کان الرجل الواحد منهم لیاکل ما قدمت‏لجمیعهم،ثم قال:اسق القوم.فجئتهم بذلک العس فشربوا حتى‏رووا منه جمیعا،و ایم الله ان کان الرجل الواحد منهم لیشرب مثله،فلما اراد رسول الله(ص)ان یکلمهم بدره ابو لهب الى الکلام فقال:

لقدما سحرکم صاحبکم.فتفرق القوم و لم یکلمهم رسول الله(ص)

فقال الغد:یا علی!ان هذا الرجل سبقنی الى ما قد سمعت من‏القول فتفرق القوم قبل ان اکلمهم فعدلنا من الطعام بمثل ما صنعت‏ثم اجمعهم الی.قال:ففعلت ثم جمعتهم ثم دعانی بالطعام فقربته‏لهم،ففعل کما فعل بالامس،فاکلوا حتى ما لهم بشی‏ء حاجة ثم قال: اسقهم.فجئتهم بذلک العس فشربوا حتى رووا منه جمیعا ثم تکلم‏رسول الله(ص)فقال:یا بنی عبد المطلب!انی و الله ما اعلم شابا فی‏العرب جاء قومه بافضل مما قد جئتکم به،انی قد جئتکم بخیر الدنیاو الآخرة،و قد امرنی الله تعالى ان ادعوکم الیه فایکم یوازرنی على‏هذا الامر على ان یکون اخی و وصیی و خلیفتی فیکم!قال:فاحجم‏القوم عنها جمیعا و قلت و انی لاحدثهم سنا،و ارمصهم عینا،و اعظمهم بطنا،و احمشهم ساقا:انا یا نبی الله!اکون وزیرک علیه.

فاخذ برقبتی ثم قال:ان هذا اخی و وصیی و خلیفتی فیکم فاسمعواله و اطیعوا قال:فقام القوم یضحکون و یقولون لابی طالب:قد امرک‏ان تسمع لابنک و تطیع‏» ⁽²⁾ .

ترجمه:محمد بن اسحاق-بسندش از على بن ابیطالب علیه السلام‏روایت کرده که چون آیه‏«و انذر عشیرتک الاقربین‏»(یعنى فامیلهاى‏نزدیک خود را بیم ده)بر رسول خدا(ص)نازل گردید آنحضرت مرا طلبیدو فرمود:

اى على،خداى بزرگ بمن دستور داده که فامیلهاى نزدیکت را بیم‏ده،و این ماموریت مرا سخت تحت فشار قرار داده و میدانم که هر گاه این‏ماموریت را با آنها در میان بگذارم پاسخ ناراحت کننده‏اى از ایشان‏دریافت دارم و بهمین خاطر دم فرو بستم(تا فرصتى پیش آید و آنرا انجام دهم)تا اینکه جبرئیل بیامد و گفت:اى محمد اگر ماموریت‏خود راانجام ندهى پروردگارت تو را عذاب خواهد کرد.

رسول خدا مرا طلبید و بمن فرمود:

براى ما یک‏«صاع‏» ⁽³⁾ غذا تهیه کن و ران گوسفندى هم بر آن ضمیمه‏بنما و قدحى نیز از شیر پر کن،آنگاه پسران عبد المطلب را گرد آور تا من باایشان گفتگو کرده و ماموریت‏خویش را به آنها ابلاغ کنم.

من دستور آنحضرت را انجام داده و آنگاه فرزندان عبد المطلب را به‏مهمانى او دعوت کردم و آنها در آنروز چهل نفر مرد بودند با یکى‏کم و زیاد،که در میان آنها عموهاى آنحضرت مانند ابو طالب و حمزه وعباس و ابو لهب نیز بودند.

و چون آنها نزد آنحضرت گرد آمدند رسول خدا دستور داد غذائى را که‏تهیه کرده بودم براى ایشان بیاورم،و من نیز غذا را حاضر کرده و آوردم،وچون بر زمین نهادم رسول خدا(ص)تکه‏اى از گوشت را برگرفت و بادندانهاى خود تکه کرد و در گوشه‏اى از ظرف غذا انداخت‏سپس فرمود:

بنام خدا برگیرید!آنها نیز همگى خوردند تا آنجا که دیگر نیازى به‏خوراکى نداشتند(و همگى سیر شدند)و من جز جاى دستشان را ندیدم(و از غذا چیزى کم نشده بود)و سوگند بخداى یکتائى که جان على‏بدست او است که یک مرد از آنها(چنان بود که)همه آنچه را براى همه‏شان آورده بودم میخورد!

آنگاه(رسول خدا)فرمود:

آنها را بنوشان،و من آن جام را آوردم و آنها نوشیدند تا همگى‏سیراب شدند،و بخداى یکتا سوگند که مردى تنها همانند آن قدح رامى‏نوشید.

و چون رسول خدا(ص)خواست‏با آنها سخن بگوید،ابو لهب‏پیشدستى کرده گفت:این مرد از زمانهاى قدیم شما را جادو کرده وبدنبال سخن او آنها پراکنده شده و رسول خدا با ایشان سخنى نگفت.

فرداى آنروز رسول خدا فرمود:اى على این مرد با گفتارى که شنیدى‏بر من پیشدستى کرد و آنها پیش از آنکه من سخنى بگویم پراکنده شدند،وتو بهمان مقدار غذائى که تهیه کرده بودى دوباره تهیه کن و آنها را نزد من‏گرد آور.

على علیه السلام گوید:من نیز طبق دستور آنحضرت غذا را تهیه کرده‏و آنها را گرد آوردم و رسول خدا دستور فرمود غذا را نزد آنها آوردم وآنحضرت نیز همانند روز گذشته عمل کرد و همگى از آن غذا خوردند تاسیر شدند،سپس فرمود:آنها را بنوشان و من نیز همان قدح را آوردم ونوشیدند تا همگى سیراب شدند سپس رسول خدا(ص)آغاز سخن کرده‏فرمود:

اى فرزندان عبد المطلب!من بخدا سوگند در میان عرب جوانى را سراغ‏ندارم که براى قوم خود چیزى بهتر از آنچه من براى شما آورده‏ام آورده باشد،من براى شما خوبى دنیا و آخرت آورده‏ام و خدا بمن دستور داده تاشما را بدان دعوت کنم، اینک کدامیک از شما است که مرا در این‏ماموریت کمک کند تا بپاداش آن برادر من و وصى و جانشین من در میان‏شما باشد؟

در اینجا بود که آنها سرباز زده و من که از همه آنها کم سن و سال‏ترو کم دیدتر و(در اثر کودکى)شکم بزرگتر،و ساق پایم نازکتر از همه بودگفتم:

-اى پیامبر خدا!من کمک کار تو در این ماموریت‏خواهم بود!

رسول خدا(ص)(که چنان دید)گردنم را گرفت و فرمود:

-براستى که این است‏برادر و وصى و جانشین من در میان شما و شمااز او شنوائى داشته و پیرویش کنید!

و آن گروه برخاسته در حالى که میخندیدند به ابو طالب گفتند:

تو را مامور کرد تا از پسرت شنوائى داشته و از او اطاعت کنى!

و چنانچه مرحوم علامه امینى در کتاب نفیس الغدیر گوید:

با همین عبارات و الفاظ دیگران نیز مانند ابو جعفر اسکافى‏در کتاب‏«نقض العثمانیة‏»روایت کرده ⁽⁴⁾ و گفته است:

این داستان با همین عبارات در خبر صحیح روایت‏شده.

و نیز بهمین ترتیب این روایت را برهان الدین فقیه در کتاب‏«انباء نجباء الابناء»(ص 46 و 48)روایت نموده،و نیز ابن اثیردر کتاب کامل(ج 2 ص 24)و ابو الفداء در تاریخ خود(ج 1ص 116)و خفاجى در«شرح الشفاء قاضى عیاض‏»(ج 3 ص 37)و علاء الدین بغدادى در تفسیر خود(ص 390)وسیوطى در جمع الجوامع-چنانچه در کتاب ترتیب او است-(ج 6ص 392)از طبرى نقل کرده،و در(ص 397)از حافظان ستة‏یعنى:ابن اسحاق و ابن جریر و ابن ابى حاتم و ابن مردویه وابو نعیم و بیهقى روایت کرده،و ابن ابى الحدید نیز در شرح‏نهج البلاغه(ج 3 ص 354)و جرجى زیدان در تاریخ تمدن‏اسلامى(ج 1 ص 31)و محمد حسین هیکل در کتاب زندگانى‏محمد(ص) ⁽⁵⁾ آنرا با همین عبارات و الفاظ روایت کرده‏اند.

مؤلف الغدیر پس از نقل روایت گوید:

راویان سند این حدیث همگى موثق و مورد اعتماد هستند جزابو مریم عبد الغفار بن قاسم که برخى او را تضعیف کرده‏اند،وعلت این تضعیف نیز چیزى جز شیعه بودن او نیست،و با اینحال‏ابن عقدة(چنانچه در لسان المیزان ج 4 ص 43 مذکور است)

او را مدح کرده و از او حدیث نقل مى‏کند،و حافظان حدیث نیزاز او روایت کرده‏اند همانگونه که شنیدید...و دیگران نیز همانند ابو جعفر اسکافى و سیوطى روایت را تصحیح کرده‏اند...

روایت دیگرى در این باره:

امام احمد بن حنبل در کتاب مسند خود(ج 1 ص 159)

بسندش از على بن ابیطالب روایت کرده که فرمود:

«جمع رسول الله(ص)او:دعا رسول الله(ص).بنی عبد المطلب‏فیهم رهط کلهم یاکل الجذع و یشرب الفرق قال:فصنع لهم مدا من‏طعام فاکلوا حتی شبعوا قال:و بقی الطعام کما هو کانه لم یمس،ثم‏دعا بغمر فشربوا حتى رووا و بقی الشراب کانه لم یمس.او:لم‏یشرب.ثم قال:یا بنی عبد المطلب:انی بعثت الیکم خاصة و الى‏الناس عامة و قد رایتم من هذا الامر ما رایتم، فایکم یبایعنی على ان‏یکون اخی و صاحبی و وارثی؟!فلم یقم الیه احد فقمت الیه و کنت‏اصغر القوم قال:فقال:اجلس قال: ثم قال ثلاث مرات،کل ذلک اقوم‏الیه فیقول لی:اجلس.حتى کان فی الثالثة فضرب بیده على‏یدی‏».

-رسول خدا فرزندان عبد المطلب را گرد آورده یا دعوت کرد و در میان‏ایشان گروهى بودند که بزغاله‏اى را میخورد و پیمانه‏اى مى‏آشامید آن‏حضرت،بمقدار«مد» ⁽⁶⁾ طعام براى ایشان تهیه کرد و همه از آن خوردندتا آنکه سیر شدند و غذا هم چنان مانده بود که گویا دست نخورده سپس قدحى طلبید و همگى نوشیدند تا سیراب شدند و نوشابه چنان بود که‏گویا دست نخورده یا نوشیده نشده.

سپس فرمود:اى پسران عبد المطلب من بسوى شما بطور خصوصى وبسوى مردم بطور عموم مبعوث گشته‏ام و شما معجزه مرا نیز دیدید پس‏کدامیک از شما با من بیعت مى‏کند تا برادر من و مصاحب من و وارث‏من باشد؟هیچکدام بر نخاستند و من که کوچکترین همه آنها بودم‏برخاستم،آن حضرت بمن فرمود:بنشین،و تا سه بار اینکار تکرار شد که‏هر بار من بر میخاستم و آنحضرت بمن میفرمود:بنشین،تا اینکه در بار سوم‏دستش را(بعنوان بیعت)بر دست من زد،و با او بیعت کردم.

و البته در سند این حدیث کسى خدشه نکرده و همه وسائطمورد وثوق هستند.

روایت‏سوم

حافظ ابن مردویه بسندش از امیر المؤمنین علیه السلام روایت‏کرده که فرمود:

«لما نزلت هذه الآیة:و انذر عشیرتک الاقربین.دعا بنی‏عبد المطلب و صنع لهم طعاما لیس بالکثیر فقال:کلوا باسم الله من‏جوانبها فان البرکة تنزل من ذروتها.و وضع یده اولهم فاکلوا حتى‏شبعوا ثم دعا بقدح فشرب اولهم ثم سقاهم فشربوا حتى رووا،فقال ابولهب:لقدما سحرکم.و قال:یا بنی عبد المطلب انی جئتکم بما لم یجى‏ء به احد قط ادعوکم الی شهادة ان لا اله الا الله‏و الى الله و الى کتابه.فنفروا و تفرقوا،ثم دعاهم الثانیة على مثلها فقال ابو لهب کما قال المرة الاولى،فدعاهم ففعلوا مثل ذلک،ثم قال لهم و مد یده:من بایعنی على ان‏یکون اخی و صاحبی و ولیکم من بعدی؟!فمددت یدی و قلت: اناابایعک،و انا یومئذ اصغر القوم عظیم البطن فبایعنى على ذلک قال:

و ذلک الطعام انا صنعته‏» ⁽⁷⁾

-هنگامى که آیه‏«و انذر عشیرتک الاقربین‏»نازل شد رسول خدافرزندان عبد المطلب را جمع کرد و براى ایشان غذاى کمى ترتیب داد وبآنها فرمود:بنام خدا از اطراف آن بخورید که برکت از بالاى آن نازل‏خواهد شد و خود آنحضرت نخستین آنها بود که دست‏بر غذا گذارد،پس‏همگى خوردند تا سیر شدند آنگاه قدحى طلبید و نخست‏خود آشامید وسپس آنها را سیراب کرد و آنها آشامیدند تا سیراب شدند.

ابو لهب که چنان دید گفت:از قدیم او شما را جادو کرده؟آنگاه‏رسول خدا(ص)فرمود:من چیزى را براى شما آورده‏ام که احدى نیاورده‏من شما را به شهادت به یکتائى خدا و خدا و کتاب او دعوت مى‏کنم،آنها که این سخن را شنیدند دور شده و پراکنده شدند.براى بار دوم‏همانگونه ایشانرا دعوت کرد و ابو لهب دوباره همان سخنان را گفت،پس آنحضرت ایشان را دعوت کرد و آنها نیز همان گونه عمل کردند.

سپس آنحضرت در حالى که دستش را دراز کرده بود فرمود:کیست‏که با من بیعت کند تا در نتیجه برادر من و مصاحب من و اختیار دار شماپس از من باشد؟

على علیه السلام گوید:من دستم را دراز کرده گفتم:من با تو بیعت‏مى‏کنم-و من در آنروز کوچکترین آنها بودم و شکمم پیش آمدگى‏داشت.

رسول خدا با همان شرائط(که فرموده بود)با من بیعت کرد.

على علیه السلام گوید:آن غذا را نیز من تهیه کرده بودم.

و البته روایات دیگرى هم باین مضمون از طریق اهل سنت‏با اجمال و تفصیل نقل شده که مرحوم علامه امینى در کتاب‏الغدیر روایت کرده ⁽⁸⁾ و ما بهمین چند حدیث اکتفا مى‏کنیم،و ازطریق شیعه نیز روایات زیادى در این باره نقل شده که مرحوم‏مجلسى در بحار الانوار آورده است ⁽⁹⁾

نکته‏هائى در این روایات

از رویهمرفته این روایات که ما براى نمونه بذکر سه روایت از آنها اکتفا کردیم تذکر چند مطلب بنظر میرسد:

1-علت و یا حکمت اینکه رسول خدا(ص)در آغاز کار خودمامور میشود تا خویشاوندان نزدیک خود را«انذار»کند و آنها رابه دین خدا دعوت نماید شاید جهات زیر بوده:

الف-هر مصلحى که بخواهد به اصلاح اجتماعى که در آن‏زندگى میکند دست‏بزند و آنها را از آلودگى بر حذر داشته و ازعذاب الهى بیم دهد باید از خود و نزدیکان خود شروع کند تادیگران سخنش را پذیرا گشته و از اتهام مبرا باشد!

ب-از آنجا که اساس زندگى عربهاى آنزمان،و بافت‏اجتماعى آنان،بر زندگى قومى و قبیله‏گى بنا شده بود،و هر کس‏میخواست‏به کارى اجتماعى و عمومى و بخصوص کارهاى‏اصلاحى اقدام کند ناچار بود تا کمک کارانى مخلص و متعهدداشته باشد،و بهترین راه را براى دست‏یابى به چنین‏کمک کارانى استمداد از خویشان نزدیک بود که روى ارتباطمحکم قبیله‏گى خود را موظف به دفاع از افراد قبیله در برابردشمنان میدانستند،و از اینرو آنحضرت نیز مامور شد تا در آغازدعوت خود را از آنها شروع کند و براى کمک کارى و معاونت ازایشان کسى را انتخاب نماید.

ج-شریعت مقدس اسلام مائده‏اى الهى و یا به تعبیر خودآنحضرت خیر دنیا و آخرت بود که رسول خدا(ص)میخواست‏بر جهان آنروز عرضه کند،و این یک منتى بود که خداى تعالى‏بر خویشان نزدیک آنحضرت گذارده که آنها را به استفاده از این‏مائده آغاز فرمود،و بدنباله آن رهبرى این آئین مقدس را نیز درآینده بعهده آنها نهاد،و این افتخار را نصیب آنها فرمود که‏هر کدام بخواهند آنرا نصیب خویش سازند...

2-از اینکه در پایان روایت آمده است که چون حاضران درآنمجلس برخاستند با تمسخر و ریشخند به ابو طالب مى‏گفتند:

-«بتو دستور داد تا از پسرت شنوائى داشته و از او پیروى‏کنى‏»معلوم میشود معناى کلام رسول خدا(ص)که فرمود:

«...ان هذا اخى و وصیی و خلیفتى فیکم فاسمعوا له و اطیعوا»همان خلافت الهیه و رهبرى دینى است و همان اولى بودن رهبربه اموال و انفس است که مدعاى ما است،و از اینرو حاضران درآنمجلس نیز همین معنا را از حدیث فهمیدند.

منبع:http://www.hawzah.net/Per/E/do.asp?a=ECCBBC2.HTM