ابراهیم

قسمت هشتم

قربانی

ابراهیم شبی در خواب دید که خدای بزرگ او را فرمان می‌دهد تا اسماعیل یگانه فرزند و میوه دلبندش را قربانی نماید، حال پیر شده و باید به چنین آزمونی بزرگ تن در دهد.

آزمونی بس جانکاه و سخت است، چرا که سالهای سال منتظر طفلی بوده تا دل به او بندد، تا جوان بود که ساره همسرش فرزندی برای او نیاورد و حال که پیر شده و از کنیزکی مصری، خداوند بزرگ فرزندی دلبند به او عطا فرموده و سالهایی را نیز به غم هجران او گرفتار آمده و اکنون که جوانی برومند گردیده و مایه دلگرمی پدر، باید که با دستان خود شمع وجود نازنینش را خاموش سازد و حلقوم لطیفش را بدرد.

ابراهیم برای تحقق این آزمون بزرگ الهی راهی حجاز شد و پس از طی مسیر طولانی کنعان تا حجاز به مکه رسید، اسماعیل را دید و او را در آغوش کشید و گفت: ای دیده دو چشمانم در خواب دیدم که تو را سر می‌برم پس بنگر که چه می‌بینی.

ابراهیم این سخن را از آن رو به اسماعیل گفت تا نظر و رای او را در این آزمون جویا شود، تا اینکه به جبر اسماعیل را آلوده آزمون الهی خویش نگرداند، لیک پاسخ اسماعیل موجب شگفتی انسان می‌شود و با اندکی اِمعان نظر به عظمت و بلندای مقام اسماعیل پی می‌برد، بنده‌ای که در این آزمون مانند پدر سربلند سربلند حائز بلندترین رتبه بندگی گردید و بی‌جهت نیست که بزرگترین موحدان عالم از صلب او هویدا گردیدند و سالار شهیدان کربلا نام گرفتند.

آری اسماعیل در پاسخ به پدر گفت: ای پدر هر آنچه  بدان امر شده‌ای اجرا فرما، ان شاء الله مرا در این آزمون از شکیبایان خواهی یافت (صافات 102).

آری چنین پدری را چنین فرزندی شاید!

آورده‌اند که ابراهیم فرزند دلبند خویش را که گویا در آن رخداد بدر کاملی بیش نداشت در آغوش کشید و بر سر و روی او بوسه زد سپس تیغی به دست گرفت و تیزی تیغ را بر حلقوم فرزند نهاد.

بلای عظیمی است که بندگان بزرگ الهی بدان گرفتار آیند، ابراهیم بزرگ موحدان تاریخ است از آغاز تا کنون، بدین سبب او شایسته چنین آزمون سختی است، با این وصف آورده‌اند که دلش می‌لرزید و دستانش نیز هم، عرقی سرد بر جبین مبارکش پدیدار گشته بود، او را یارای این عمل نبود، دلبستگی پدرانه و وسوسه‌های شیطان بارها او را از این آزمون سخت باز می‌داشت و هر بار از این مصیبت به خدا پناه می‌برد و شیطان را رمی می‌نمود و از خود می‌راند.

لیک فرمان حق را بیاد آورد و با استواری تمام، امر الهی را تحقق بخشید و تیغ را برگردن دلستان خویش به گردش درآورد و خدای بزرگ را راضی و خشنود دید.

هر چه تلاش کرد تا بُرندگی تیغ گلوی فرزند را بدرَد چنین نمی‌شد، ناگزیر تیغ را رها کرد و دستان مبارکش را بسوی آسمان بلند کرد و از خدای بزرگ استمداد فرمود تا او را در این عمل سهمگین یاری نماید.

یزدان متعال سترگی او را ستود و بر این استوار گامی تحسین گفت و بدو رحمت فرستاد و ندا داد: که ‌ای ابراهیم در رویای خویش راستین بوده‌ای و ما این چنین پاداش نیکو کاران را عطا می‌کنیم، به درستی که این آزمون آزمایشی بزرگ و آشکار است.

ابراهیم از این آزمون بزرگ با سربلندی بیرون رهید و فرزند دلبند را از روی خاک بلند فرمود و در بر گرفت، آن دو پیامبر الهی بر این لطف و عنایت خداوندی سپاس گفتند و نماز شکر بجای آوردند و شادمان بودند.

در نوشته‌های گوناگون آمده است که کار چون به اینجا رسید خدای بزرگ گوسفندی را از بهشت نزد ابراهیم فرستاد و ابراهیم نیز تا تیزی تیغ را بر حلقومش نهاد، فوراً ببرید و خون از گلوی آن گوسفند جاری گردید.

و بدینسان سنت قربانی در حج جاری گشت و مسلمانان هر ساله از اقصی نقاط جهان به سرزمین مکه و منی و مشعر و عرفات می‌روند تا یاد و خاطره ابراهیم و اسماعیل و هاجر را زنده نگه دارند و اینگونه پرودگار جلیل به پاس خدا باوری ابراهیم و همسر و دردانه‌اش، مکه را بیت الله الحرام قرار داد و حج را به جهانیان ارزانی داشت و پاداش نیکو کاران را عطا فرمود.

در این مقال جای سخنی عمیق و جانکاه سبز است و آن تفسیر این آیه شریفه "وَ فَدَیناهُ بِذِبحٍ عَظیم" یعنی در ازای او قربانی راتاوان دادیم (صافات 107).

مفسران چون علامه بزرگوار طباطبایی در المیزان آورده‌اند که چون ماموریت الهی ابراهیم پایان یافت، خدای تعالی قوچی بزرگ را به سوی او فرستاد و آن قوچ فدایی اسماعیل شد، این قربانی بدین سبب عظیم است که نسبت با خدا دارد و چون از آسمان آمده است بزرگ است و با اهمیت، اما برخی از مفسران مانند ملامحسن فیض در تفسیر صافی و علامه حویزی در نور الثقلین و علامه بحرانی در البرهان و علامه مجلسی در بحار الانوار براساس روایتی از حضرت ثامن الحجج (علیهم السلام) گفته‌اند که منظور از ذبح عظیم حضرت سید الشهدا (علیه السلام) است.

شماره‌ی آینده را حتما بخوانید که روایت امام رضا را در آن خواهم آورد

تبیان - آقامیری

منبع:سایت تبیان