در نیمه ماه ذى‏القعدة الحرام سال هشتم هجرت،پیامبر«ص‏»از تقسیم غنائم‏«حنین‏»،در نقطه‏«جعرانه‏»فارغ شد.موسم حج نزدیک بود،و نخستین سالى بود که ملت عرب از مسلمان و مشرک،باید به رهبرى حکومت اسلامى مکه،مراسم حج را انجام دهند.شرکت پیامبر در این مراسم بر عظمت و شکوه حج مى‏افزود و به رهبرى خردمندانه وى،ممکن بود که تبلیغات صحیح و اساسى براى اسلام،در آن اجتماع باشکوه انجام بگیرد.

از طرف دیگر،پیامبر اسلام در مرکز(مدینه)وظائفى بر عهده داشت و مدت سه ماه بود که آنجا را ترک گفته،و امورى را که باید شخصا انجام دهد،کاملا بى‏سرپرست مانده بود.پیامبر پس از بررسى جوانب کار،مصلحت در این دید که با انجام یک عمره، سرزمین مکه را ترک گوید،و هر چه زودتر به مدینه بازگردد.

لازم بود براى اداره امور سیاسى و مذهبى منطقه نوگشوده،افرادى را تعیین کند تا در غیاب وى،بحرانى پیش نیاید،و امور منطقه به طرز صحیحى اداره گردد.

از این نظر،«عتاب بن اسید»را که جوانى بردبار و خردمند بود،و بیش از بیست‏بهار از عمر وى نگذشته بود،در مقابل یک درهم به حکومت و فرماندارى مکه نصب نمود.و با این عمل،که یک جوان تازه مسلمان را به فرماندارى مکه نصب کرد،و او را بر بسیارى از پیران و کهنسالان ترجیح داد،سدى از اوهام را شکست.پیامبر،با این عمل ثابت نمود که نیل به مقامات و مناصب اجتماعى،فقط و فقط در گرو لیاقت و شایستگى است،و هرگز کمى سن،مانع از آن نیست که در صورت شایستگى،جوانى بزرگترین مقام و منصب اجتماعى را به دست آورد.

فرماندار مکه،در یک اجتماع بزرگ رو به مردم کرد و گفت:پیامبر اسلام براى من حقوقى تعیین کرده است،و من در سایه آن از هر نوع هدیه و کمک شما بى‏نیازم... ⁽¹⁾

حسن انتخاب دیگر پیامبران این بود،که معاذ بن جبل را براى تعلیم احکام و قرآن تعیین نمود.وى در میان اصحاب پیامبر به فقاهت و آشنائى به احکام قرآن معروفیت داشت.حتى وقتى پیامبر او را براى داورى به سرزمین یمن اعزام نمود، از وى پرسید،مدرک داورى شما در گشودن اختلافات چه خواهد بود؟وى گفت:کتاب خدا، «قرآن‏».پیامبر گفت:اگر در آن موضوع،تصریحى در کتاب خدا نباشد،از روى چه قضاوت مى‏کنید؟وى گفت:از روى قضاوتهاى رسول خدا،زیرا من تمام داوریهاى شما را در موضوعات گوناگون دیده و ثبت‏خاطر نموده‏ام.اگر جریانى پیش آید که موضوع آن با یکى از داوریهاى شما همانند باشد،از داوریهاى پیامبر استفاده نموده و بر طبق آن قضاوت مى‏کنم.

رسول خدا،بار سوم افزوده گفت:اگر جریانى پیش آید و درباره آن تصریحى در کتاب خدا،و قضاوتى از من نباشد،در این صورت چه مى‏کنى؟گفت:اجتهاد و کوشش مى‏کنم و بر طبق قاعده و عدل و انصاف داورى مى‏کنم.پیامبر فرمود:شکر خدا را که پیامبر خود را موفق نمود که شخصى را براى داورى انتخاب کند که عمل وى مورد رضایت اوست. ⁽²⁾

منبع:

http://www.hawzah.net/Per/E/do.asp?a=ECCCCHG.htm